Poland. Business Harbour

Miesiąc temu, 7 lutego, świat obchodził Międzynarodowy Dzień Solidarności z Białorusią ogłoszony przez Swiatłanę Cichanouską – liderkę białoruskiej opozycji. Pomimo upływu ponad pół roku nasz wschodni sąsiad nadal wstrząsany jest konfliktem pomiędzy demokratyczną opozycją, a nieuznawany przez nią rządem Aleksandra Łukaszenki. Wspierając Białoruś i białoruskich przedsiębiorców Polska zainicjowała program Poland. Business Harbour. Jakie są jego efekty? Sprawdzamy w poniższym artykule!

Jednym z celów polskiej dyplomacji gospodarczej jest ogólna promocja gospodarki i klimatu inwestycyjnego w kraju. W tym celu instytucje ją realizujące podejmują różnorodne działania nastawione na wsparcie przedsiębiorstw zagranicą i przyciąganie inwestycji do Polski. Przykładem takiego działania jest program Poland. Business Harbour –nastawiony na wsparcie białoruskich specjalistów, przedsiębiorstw i start-upów w ich przenosinach do Polski. Jest to jeden z pierwszych tego typu programów, na szeroką skalę umożliwiający pozyskanie dziesiątek, jeśli nie setek firm oraz specjalistów z innego kraju.

Dlaczego ICT?

Białoruski sektor IT, choć niemal dziesięciokrotnie mniejszy niż polski, dysponuje znaczą liczbą wysoko wykwalifikowanych specjalistów z różnych branż informatycznych. W samym 2019 roku na Białorusi pracowało 54200 specjalistów IT i około 1500 firm IT. W 2018 r. IT stanowiło 5,7% PKB Białorusi, co jest porównywalne z rolnictwem i leśnictwem (6,4%), budownictwem (5,4%) i transportem (5,8%). %). W tej chwili sektor IT na Białorusi generuje do 6,1 proc. PKB. W 2018 roku IT miało 2,2% udział w ogólnym zatrudnieniu i stanowiło 14,5% wszystkich nowych miejsc pracy w kraju. W latach 2017-2019 eksport usług IT z Białorusi wzrósł z kolei o prawie 150 procent, do 2 miliardów dolarów, a firmy technologiczne odpowiadały za prawie 50 procent wzrostu PKB tego kraju. Białoruskie firmy IT mają klientów w ponad 50 krajach na całym świecie, około 45% z nich pochodzi z USA i Kanady, a 30% z Europy. Całkowite przychody z produkcji i sprzedaży sektora IT wyniosły 3,1 mld USD w 2018 r.

To właśnie na Białorusi powstała chociażby światowej sławy gra MMO World of Tanks (jak podał serwis Bloomberg Wargaming, twórca gry, jest warty 1,5 miliarda USD). Dodatkowo to właśnie sektor IT dość otwarcie sprzeciwiał się rządom Łukaszenki, atakując białoruskie witryny rządowe czy wspierając działania opozycji lub niezależnych białoruskich mediów.

Z powodu obecnego kryzysu politycznego, ale i z uwagi na autorytarny styl rządów, Białoruś nie jest postrzegana jako bezpieczne miejsce do inwestycji czy rozwijania biznesu albo kariery. Reperkusje polityczne, napięta atmosfera nie sprzyja prowadzeniu działalności gospodarczej. Z tego powodu też białoruski sektor IT rozpoczął, często przymusową, emigrację.

Widząc rozpoczynający proces „wyprowadzki” części sektora IT oraz wsłuchując się w głosy przedsiębiorców z Białorusi, Polska stanęła przed dość dużym wyzwaniem. Ucieczka specjalistów i firm ICT z Białorusi była nieunikniona – pytanie jakie pozostało było dokąd się oni przeniosą? Czy wybiorą Polskę, a może sąsiednią Litwę czy też szeroko rozumiany Zachód?

Była to swoista naturalna „konkurencja” o białoruskie firmy i specjalistów – docelowe miejsce emigracji zyskiwałoby ogromny kapitał w ludziach i w wiedzy. Potrzeba było zatem skonstruowania kompleksowej oferty dla białoruskiego sektora IT i wykorzystania pozytywnego stosunku Białorusinów do naszego kraju – według opublikowanego przez OSW badania pozytywny i raczej pozytywny stosunek do Polski deklaruje ok. 74 proc. Białorusinów, a do Polaków – prawie 83 proc. Niechęć do Polski (stosunek negatywny i raczej negatywny) przejawia zaś 18,5 proc. mieszkańców Białorusi, a do Polaków – 10,9 proc.

W tym celu na przełomie sierpnia i września 2020 r powstał Poland. Business Harbour (dalej PBH), a ruszył we wrześniu – w jego działania zaangażowało się dawne Ministerstwo Rozwoju, Polska Agencja Inwestycji i Handlu, we współpracy z GovTech Polska w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Ministerstwem Spraw Zagranicznych, Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości i fundacją Startup Hub Poland. Z inicjatywą jego powstania wyszła w szczególności fundacja SHB oraz PARP.

Jak można przeczytać na dedykowanej stronie jest to kompleksowy pakiet, ułatwiający specjalistom IT, start-upom i innym ﬁrmom bezproblemową relokację na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Dzięki pakietowi usług Białorusini mogli dowiedzieć się m.in. tego, jak szybko i sprawnie rozpocząć działalność na terenie Polski, uzyskać wsparcie przy relokacji pracowników i ich rodzin czy otrzymać prawną i wizową pomoc w formule „business concierge”. Poza tym osoby ﬁzyczne i ﬁrmy z Białorusi mogą liczyć na ułatwienia w kontakcie z samorządami czy Specjalnymi Strefami Ekonomicznymi. Dodatkowo dzieciom kontynuujące naukę w polskich szkołach zapewniono prawo do dodatkowych godzin nauki języka polskiego. Jednym z elementów pakietu jest również wsparcie w postaci łączenia przedsiębiorców z inwestorami oraz grantów na działalność B+R – taki pakiet był oferowany wybranym startupom. Obecnie zostało wybranych już 20 najlepszych startupów, które uzyskały wsparcie i program grantowy nie jest kontynuowany.

Program składał się z trzech gałęzi:

Wsparcie dla specjalistów ICT

W ramach tej gałęzi została skrojona specjalna polityka wizowa – aby otrzymać nowowprowadzoną wizę PBH (D23, ma dodatkowe oznaczenie PBH) wystarczy wykazać się rocznym doświadczeniem w branży IT, wykształceniem technicznym lub ofertą pracy od jednej z polskich firm uczestniczących w programie. Wiza PBH umożliwia zabranie ze sobą najbliższej rodziny oraz zwalnia wszystkich jej posiadaczy z obowiązku uzyskania pozwolenia na pracę.

Dodatkowo ponad 100 polskich firmy przygotowało dla przyjeżdżających w ramach programu wizowego specjalne dedykowane oferty pracy. W gotowości stanęły także białoruskie organizacje działające w Polsce, które udzielają rodakom niezbędnej pomocy w aklimatyzacji w naszym kraju.

Wsparcie dla start-upów

Drugą gałęzią wsparcia cieszyły się strat-upy. Fundacja Startup Hub Poland, jedna z renomowanych instytucji wspierających start-upy, uruchomiła specjalny program selekcjonujący zespoły z największym potencjałem i wspierający je w relokacji. Program Startup Hub Poland polegał na starannej rekrutacji i selekcji, szukając najbardziej wartościowych zespołów z największym potencjałem do rozwoju w Polsce.

Dodatkowo, w ramach programu każdy zespół otrzymał jednorazowe wsparcie w kwocie 5100 zł. Wsparcia dla działań fundacji udzieliły m.in.: Fundacja Orlen, Fundacja ARP, Fundacja KGHM, Fundacja PFR, State of Poland, Polski Holding Hotelowy.

Wsparcie dla przedsiębiorstw

Ostatnią gałęzią programu były przedsiębiorstwa (MŚP i duże). Polska Agencja Inwestycji i Handlu prowadzi bieżące wsparcie dla firm z sektora cyfrowego, które są zainteresowane relokacją. Eksperci PAIH przeprowadzają zainteresowanych przez wszystkie elementy procesu relokacji w specjalnej formule business concierge, czyli indywidualnego doradztwa oraz wspierają w rozwoju biznesu po polskiej stronie.

Na potrzeby programu została udostępniona specjalna witryna w czterech językach. Program obsługuje także całodobowe (od poniedziałku do piątku) centrum kontaktu, z którym można się skontaktować.

Efekty

Po pół roku działania programu można ocenić jego rezultaty. Te zaś są bardzo wymierne. Jak poinformował portal Dev.by od sierpnia ubiegłego roku z Białorusi wyemigrowało ok. 15% wszystkich informatyków. Aż 43% z nich wybrało Polskę, natomiast chęć przyjazdu do naszego kraju wybiera aż 64% kolejnych osób. Do Polski przeniosło się już ok. 7% całego sektora, wspierając naszą gospodarkę i zaspokajając rosnące zapotrzebowanie polskich firm z branży cyfrowej. Jednocześnie, dla niemal 2/3 specjalistów IT rozważających wyjazd, nasz kraj stał się pierwszym wyborem, wyprzedzając zdecydowanie inne państwa

PAIH wydała ponad 2000 rekomendacji wizowych dla pracowników firm obsługiwanych w ramach PBH. Wizy w ramach programu PBH są wydawane regularnie z najwyższym priorytetem przez polskie placówki konsularne. Dzięki temu skorzystało z nich już ponad 5000 osób a liczba ta cały czas rośnie. W ramach programu dokonano 1 250 zgłoszeń telefonicznych oraz blisko 2 000 zgłoszeń mailowych (dane na połowę lutego).

Dzięki programowi fundacji Startup Hub Poland wyselekcjonowano 20 zespołów start-upowych, które uzyskały wsparcie. W dalszych krokach zespoły będą mogły się ubiegać o wsparcie w ramach dedykowanych programów NCBR czy PARP (np. Poland Prize).

Z kolei łączna liczba projektów inwestycyjnych białoruskich firm obsługiwanych przez PAIH w ramach PBH wynosi 56, z czego 11 firm zakończyło już proces relokacyjny. 35 firm jest z sektora IT, 13 firm produkcyjnych, 3 firmy z sektora B+R oraz 5 firm z innych sektorów (dane na połowę lutego).

Podsumowując, należy docenić program PBH oraz pogratulować jego twórcom i wykonawcom. Jest on bardzo dobrym przykładem tego jak powinna działać i wyglądać polska dyplomacja gospodarcza.

Autor: Jakub Drożdż, Członek Zarządu Instytutu Dyplomacji Gospodarczej