Streszczenie:

Artykuł podejmuje analizę stosunków polsko-chińskich, kładąc szczególny nacisk na identyfikację obserwowanych tendencji oraz kluczowych determinant wpływających na bieżące i perspektywiczne relacje między oboma krajami. W kontekście współczesnej dyplomacji międzynarodowej, zależności polsko-chińskie stanowią istotny obszar badawczy, a przedstawienie ich ewolucji umożliwia głębsze zrozumienie dynamicznych procesów kształtujących współpracę dwóch państw.

Wśród kluczowych punktów, determinujących obecny stan stosunków polsko-chińskich, należy zauważyć wzrost wymiany handlowej, rozwój współpracy w dziedzinie technologii oraz wspólnych projektów infrastrukturalnych. Równocześnie, analiza tych relacji wymaga uwzględnienia zagadnień związanych z asymetrią potencjału ekonomicznego obu państw, różnic w systemach politycznych oraz wpływem kontekstu międzynarodowego na ich współpracę.

Ponadto, artykuł skupia się na prognozach dotyczących przyszłych kierunków rozwoju stosunków polsko-chińskich, przywołując aspekty polityczne, ekonomiczne i kulturowe. W kontekście zmieniającego się światowego porządku, zrozumienie dynamiki między Polską a Chinami jest kluczowe dla antycypacji ewentualnych wyzwań i możliwości, jakie mogą wyniknąć z tej strategicznej współpracy.

Współpraca gospodarcza z Chinami

1.1.Uwagi wprowadzające

Po upadku systemu komunistycznego w Polsce w 1989 roku, relacje dyplomatyczne między Polską a Chinami kształtowały się w sposób, który można określić jedynie jako poprawny, charakteryzujący się niewielką dynamiką zarówno w wymiarze pozytywnym, jak i negatywnym. Jednym z niewielu zdarzeń o wyraźnym akcencie negatywnym było przyjęcie Dalai Lamy w Polsce w 2008 roku, na co Pekin zareagował z dezaprobatą[1]. Niemniej jednak, głównie w kontekście przemian wewnętrznych obu państw, relacje te nie wykazywały znaczącego postępu przed rokiem 1997. Pierwszym znaczącym wydarzeniem dla polsko-chińskich stosunków dyplomatycznych była wizyta w Chinach prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego w 1997 roku[2] oraz odwiedziny Przewodniczącego Chińskiej Republiki Ludowej Hu Jintao w Polsce w 2004 roku[3]. Działania te zaowocowały podpisaniem „Wspólnego oświadczenia Rzeczpospolitej Polskiej i Chińskiej Republiki Ludowej w sprawie ustanowienia partnerskich stosunków strategicznych”[4]. Ten dokument, wskazujący ramy i ogólne zasady rozwoju stosunków dwustronnych, stanowił istotny krok w przekształcaniu dotychczasowej umiarkowanej dynamiki relacji.

Przed tą fazą, względny brak zainteresowania obu krajów wynikał z odmiennych priorytetów wynikających z przemian wewnętrznych. Polska skupiała się na procesie transformacji ustrojowej i integracji z zachodnimi strukturami politycznymi, gospodarczymi i wojskowymi. Z kolei decydenci z Chin zajęci byli wewnętrznymi reformami oraz normalizacją stosunków z sąsiadami w ramach polityki „reform i otwarcia”. Jednakże, wprowadzenie w Polsce i Chinach transformacji gospodarczej w połączeniu z globalnym kryzysem gospodarczym na przełomie pierwszej dekady XXI wieku zmieniło oblicze stosunków między Chinami a Europą Środkowo-Wschodnią, w tym Polską, otwierając nowe perspektywy i wyzwania[5].

pexels-suzy-hazelwood-1098526
źródło: Suzy Hazelwood: https://www.pexels.com/pl-pl/zdjecie/ilustracja-mapa-swiata-brazowy-1098526/

 1.2. Potencjał ekonomiczny Polski i Chin

Dbałość o zachowanie poprawnych relacji dyplomatycznych między Polską a Chinami stanowi kwestię o fundamentalnym znaczeniu, związaną z wieloaspektowymi korzyściami i implikacjami zarówno dla obu państw, jak i dla globalnej wspólnoty międzynarodowej. Po pierwsze, utrzymanie tych stosunków umożliwia rozwinięcie wszechstronnej współpracy gospodarczej. Obie strony mogą skorzystać z wymiany handlowej, inwestycji oraz transferu technologii, co przyczynia się do wzrostu potencjału ekonomicznego obu państw. Trudno nie dostrzec, szczególnie w obliczu ostatnich wydarzeń na arenie międzynarodowej, że utrzymanie stabilnych relacji polsko-chińskich pełni kluczową rolę w kontekście globalnej równowagi geopolitycznej. Współpraca między dwoma krajami przyczynia się do budowy bardziej zrównoważonego i wielostronnego systemu współpracy międzynarodowej, sprzyjając rozwojowi dialogu i wspólnemu podejściu do globalnych wyzwań, takich jak zmiany klimatyczne, bezpieczeństwo energetyczne, walka z pandemią jak również zajęcie jednolitego stanowiska względem trwającej od 24 lutego 2022 roku inwazji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę. Dobra współpraca między państwami jest niezbędna do skutecznego rozwiązania wspólnych problemów i wyzwań. Dlatego też, inwestycje w rozwój partnerskich stosunków dyplomatycznych przyczyniają się do tworzenia bardziej pokojowego i zrównoważonego porządku międzynarodowego.

            Analizę stosunków dyplomatycznych Polski i Chin poprzedzić należy oceną potencjału ekonomicznego obu tych państw, co zostało dokonane w Tabeli nr 1. 

 

Tabela 1. Potencjał ekonomiczny Polski i Chin

 

Polska

Chiny

powierzchnia (2023)

322 575 km²

9 597 000 km²

ludność (2023)

37 766 tys. osób

1,4257 miliarda

przyrost naturalny (2021)

-0,4%

0,1%

PKB (2021)

679,4 miliarda USD

17,73 tryliarda USD

wzrost PKB (2021)

6,8% corocznej zmiany

8,1% corocznej zmiany

Eksport (2022)

343,8 mld euro

2,1 bln juanów (280,55 mld dolarów)

wydatki na wojsko (2023)

130 mld zł, czyli co najmniej 4% PKB

1,55 bln juanów (224 mld dolarów)

 Źródło: https://www.worldbank.org/en/home [dostęp na dzień: 17.11.2023 r.]; GUS, Polska w liczbach 2023, Warszawa 2023; MFW, OECD, Bank Światowy, Transparency International, The Heritage Foundation, Cornell INSEAD WIPO, 2022.

 

Analiza danych dotyczących powierzchni Polski i Chin w 2023 roku wydobywa istotne różnice w skali geograficznej między tymi dwoma krajami. Pomimo relatywnie niewielkiego obszaru Polski, wynoszącego 322 575 km², należy zauważyć, że kraj ten osiąga wysoki potencjał ekonomiczny, co może świadczyć o efektywnym wykorzystaniu dostępnych zasobów. Z drugiej strony, ogromna powierzchnia Chin, sięgająca 9 597 000 km², sugeruje olbrzymie możliwości rozwoju gospodarczego, co sprawia, że analiza potencjału ekonomicznego tego kraju wymaga uwzględnienia nie tylko skali, lecz także specyficznych wyzwań związanych z zarządzaniem tak obszernym terytorium. Zestawienie tych danych stanowi punkt wyjścia do głębszych rozważań na temat zróżnicowanego potencjału gospodarczego Polski i Chin, uwzględniając zarówno ich ograniczenia, jak i możliwości rozwojowe.

Analiza danych demograficznych z 2023 roku, zestawiająca liczbę mieszkańców Polski (37 766 tys. osób) i Chin (1,4257 miliarda), w kontekście powierzchni tych państw, uwydatnia istotne aspekty ich potencjału ekonomicznego. Pomimo relatywnie niewielkiego obszaru Polski (322 575 km²), kraj ten prezentuje się efektywnie w kontekście liczby ludności, co może sugerować skoncentrowane wykorzystanie dostępnych zasobów. W przypadku Chin, choć ogromna liczba mieszkańców koreluje z obszernym terytorium (9 597 000 km²), analiza ta wywołuje pytania dotyczące wyzwań związanych z równomiernym rozwojem i efektywnym zarządzaniem tak rozległym obszarem. Względne proporcje liczby ludności a powierzchni tych krajów tworzą kontekst do dalszych badań nad specyfiką ich potencjału ekonomicznego, uwzględniając zarówno aspekty demograficzne, jak i geograficzne. Ocena danych dotyczących przyrostu naturalnego Polski (-0,4%) i Chin (0,1%) rysuje natomiast obraz dwóch zróżnicowanych tendencji demograficznych. W Polsce obserwuje się minimalny spadek liczby ludności, co może być rezultatem czynników takich jak starzenie się społeczeństwa i niższa dzietność. W przypadku Chin, pozytywny wskaźnik przyrostu naturalnego sugeruje utrzymanie się trendu wzrostu ludności, co może wynikać z różnorodnych czynników – w tym także działań rządowych.

Polska prezentuje się z PKB wynoszącym 679,4 miliarda USD, co wskazuje na stabilną, lecz relatywnie mniejszą skalę gospodarczą w porównaniu z Chinami, gdzie PKB sięga imponujących 17,73 tryliarda USD. Różnica w tych wartościach jest zauważalna i odzwierciedla znaczną dysproporcję w wielkości gospodarek obu państw. Warto zauważyć, że dynamika wzrostu PKB Polski, oscylująca na poziomie 6,8% rocznej zmiany, jest wyraźnie mniejsza w porównaniu do imponującego tempa wzrostu Chin wynoszącego 8,1% rocznie. Ta różnica w tempie ekonomicznego rozwoju podkreśla istotne zróżnicowanie między oboma krajami i stanowi istotny punkt analizy w kontekście ich kondycji gospodarczej.

Analiza danych dotyczących eksportu i wydatków na wojsko rzuca światło na istotne różnice w potencjale ekonomicznym między Polską a Chinami. W obszarze eksportu Polska, generując dochód w wysokości 343,8 mld euro, znajduje się na znacząco niższym poziomie niż Chiny, których eksport opiewa na 2,1 bln juanów (280,55 mld dolarów). Ta rozbieżność świadczy o ogromnej przewadze chińskiego sektora eksportowego, podkreślając skalę ich globalnej aktywności handlowej. Podobnie, ocena wydatków na wojsko ujawnia zdecydowaną dysproporcję między krajami. Polska, wydając 130 mld zł (co najmniej 4% PKB) na obronność, stawiając wysokie standardy bezpieczeństwa, wciąż pozostaje w cieniu Chin, których budżet wojskowy wynosi imponujące 1,55 bln juanów (224 mld dolarów). To zjawisko odzwierciedla nie tylko różnice w skali militarnych działań obu państw, ale także świadczy o rozbudowanym potencjale ekonomicznym Chin, umożliwiającym im znaczące inwestycje w sektorze obronnym.

Interpretacja tych danych ukazuje, że najbardziej widoczne różnice w potencjale ekonomicznym Polski i Chin manifestują się w obszarze eksportu oraz nakładów na sprawy obronne, co stanowi istotny element w zrozumieniu ich pozycji na arenie międzynarodowej.

Euro
źródło: Photo by Pixabay: https://www.pexels.com/photo/close-up-of-50-euro-money-248933/

1.3. Współpraca dyplomatyczna między Polską a Chinami – lata współczesne

 

Polsko-chińskie relacje gospodarcze wykazują wielowymiarowy charakter, który ulega dynamicznym zmianom w kontekście rosnącej roli Chin w globalnej gospodarce. Oprócz intensyfikacji relacji handlowych i wymiany inwestycyjnej, Polska i Chiny nawiązują kontakty w obszarze finansów, nowych technologii, gospodarki morskiej, polityki klimatycznej oraz ochrony środowiska. To wszechstronne zaangażowanie świadczy o ewoluującej naturze ich współpracy, odzwierciedlając jednocześnie znaczenie obu krajów na arenie międzynarodowej. W ostatnich latach, w miarę wzrostu aktywności Polski w przepływach towarowych i osobowych pomiędzy Chinami a Europą, współpraca w obszarze transportu i logistyki staje się kluczowym elementem bilateralnych relacji. Chiny, będąc obecnie największym polskim partnerem handlowym w Azji, oraz Polska, pełniąc rolę największego partnera handlowego Chin w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, tworzą dynamiczny szlak handlowy, co podkreśla strategiczne znaczenie ich wzajemnych relacji gospodarczych. Ten rozwój ma potencjał wpłynąć nie tylko na wymianę towarów, ale także na dalsze pogłębianie współpracy w dziedzinie infrastruktury logistycznej i transportu międzynarodowego[6].

Mimo że Chiny stanowią drugie co do wielkości źródło polskiego importu, ich rola jako rynku eksportowego dla polskich towarów utrzymuje się na stosunkowo odległej pozycji, co manifestuje się wysokim deficytem w wymianie handlowej między obiema stronami. Analizując strukturę towarową polskiego eksportu do Chin, szczególnie ważną pozycję zajmuje miedź i wyroby z miedzi. Ponadto, wśród różnorodnych towarów eksportowanych przez Polskę do Chin, można wymienić maszyny i urządzenia mechaniczne oraz ich części, a także meble. To zróżnicowanie w strukturze eksportu świadczy o szerokim spektrum sektorów, które uczestniczą w polskich wysiłkach eksportowych na rynek chiński, pomimo pewnych wyzwań związanych z różnicami w strukturze gospodarczej obu krajów. Wyzwania te mogą jednocześnie stanowić punkt wyjścia do poszukiwania nowych obszarów współpracy i zwiększania konkurencyjności polskiego eksportu na chińskim rynku[7].

Analizując strukturę towarową chińskiego importu do Polski, należy zauważyć, że połowa towarów sprowadzanych z Chin to produkty wysoko przetworzone, obejmujące takie kategorie jak telefony komórkowe, komputery czy konsole do gier wideo. Warto również podkreślić, że w tej strukturze istotne miejsce zajmują odzież i tekstylia, co świadczy o znaczącej roli sektora modowego w chińskim eksporcie do Polski. Dodatkowo, zabawki, gry oraz artykuły sportowe stanowią kolejną istotną grupę towarową w ramach tego importu. Ta różnorodność towarów wysoko przetworzonych oraz produktów konsumpcyjnych odzwierciedla nie tylko specyfikę chińskiego rynku, ale również dynamiczną wymianę handlową między Polską a Chinami, obejmującą różnorodne sektory gospodarki. W kontekście współczesnych trendów globalnej produkcji, ta struktura importu z Chin może także wpływać na polską gospodarkę, kształtując zarówno rynek konsumencki, jak i strukturę przemysłową[8]

 

Według danych Narodowego Banku Polskiego na rok 2020, wartość napływu chińskich zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski oscylowała w granicach 15,6 mln USD, podczas gdy zobowiązania z tytułu chińskich inwestycji bezpośrednich w Polsce na koniec tego roku wynosiły imponujące 286,3 mln USD. Warto jednak zauważyć, że wiele chińskich inwestycji w Polsce pochodzi od podmiotów zarejestrowanych poza Chinami, co sprawia, że nie są one uwzględniane w oficjalnych statystykach jako inwestycje z Chin. Szacunkowe obliczenia przeprowadzone przez Wydział Ekonomiczny Ambasady RP w Pekinie sugerują, że wartość łącznych inwestycji oraz aktywów chińskich w Polsce na koniec 2020 roku mogła wynosić około 2,2 mld USD. Analizując te dane, można zauważyć, że chińskie inwestycje w Polsce, pomimo pozornej skromności w oficjalnych statystykach, mogą mieć znacznie większy wpływ na polską gospodarkę, niż wynikałoby to z pierwotnych raportów. To zjawisko wynika częściowo z faktu, że wiele chińskich podmiotów inwestycyjnych działających na polskim rynku jest zarejestrowanych poza granicami Chin[3]. Powyższe ukazuje znaczący wkład chińskiego kapitału w rozwój polskiej infrastruktury i gospodarki, co może mieć dalekosiężne implikacje dla polskiego sektora przedsiębiorstw oraz perspektyw na przyszłość. Z jednej strony, odkrywanie pełnego zakresu chińskich inwestycji w Polsce staje się kluczowym elementem w analizie struktury gospodarczej kraju, a z drugiej strony, jest wyrazem rosnącej roli Chin na arenie międzynarodowej, również w kontekście globalnych przepływów kapitałowych.

1.4.Wnioski końcowe

 

W kontekście dynamicznego rozwoju relacji polsko-chińskich, istotne jest, aby Polska konsekwentnie dążyła do intensyfikacji dialogu gospodarczego z Chinami, co stanowi kluczowy element strategii dyplomatycznej. W tym kontekście, istotne jest skoncentrowanie się na różnorodności sektorów współpracy, aby wykorzystać pełen potencjał obu gospodarek. Promowanie otwartego dialogu pomiędzy rządami Polski a Chin ma potencjał stworzenia solidnej podstawy dla zacieśnienia więzi gospodarczych. Ważnym aspektem tego procesu jest umocnienie struktur koordynacyjnych, zarówno na szczeblu bilateralnym, jak i międzynarodowym. Tworzenie efektywnych mechanizmów koordynacyjnych umożliwi lepsze zarządzanie współpracą, identyfikację obszarów wspólnego interesu, a także szybsze reagowanie na zmieniające się warunki rynkowe. Rozwijanie dialogu w obszarze nowych technologii może przynieść wymierne korzyści obu stronom, umożliwiając wymianę know-how i doświadczeń. Wzmacnianie współpracy w sektorze infrastrukturalnym może wpłynąć pozytywnie na rozwój kluczowych projektów, przyczyniając się do modernizacji polskiej infrastruktury.

Wspieranie otwartego i konstruktywnego dialogu gospodarczego między Polską a Chinami jest więc nie tylko kluczowe dla zacieśnienia więzi dwustronnych, ale również dla wsparcia globalnej równowagi handlowej i inwestycyjnej. Poprzez skoncentrowanie się na różnorodności sektorów współpracy, obie strony mogą wykorzystać swoje unikalne mocne strony, tworząc tym samym trwałą podstawę dla wzajemnego rozwoju i współpracy na międzynarodowej arenie.

 

Autor: Michał Przygoda

  Przypisy:

[1] https://www.rp.pl/swiat/art16291841-chiny-krytykuja-polske-za-zaproszenie-dalajlamy#error=login_required&state=687368e8-ef44-43ec-b2e5-b2236d7083e3 [dostęp na dzień: 17.11.2023r.].

[2] https://www.prezydent.pl/archiwalne-aktualnosci/aktualnosci-rok-2000-i-starsze/wizyta-oficjalna-w-chinach-dzien-pierwszy,32353,archive [dostęp na dzień: 17.11.2023 r.].

[3] https://www.prezydent.pl/archiwalne-aktualnosci/aktualnosci-rok-2004/wizyta-oficjalna-przewodniczacego-chinskiej-republiki-ludowej-z-malzonka,29615,archive [dostęp na dzień: 17.11.2023 r.].

[4] http://pl.china-embassy.gov.cn/pol/zt/zfvisit/201201/t20120113_2370725.htm [dostęp na dzień: 17.11.2023 r.].

[5] R. Tuszyński, Stosunki polsko-chińskie, Biuro Analiz Sejmowych 2014, nr 15(175), s. 2.

[6] https://www.gov.pl/web/chiny/wsp-ekonomiczna [dostęp na dzień: 17.11.2023 r.].

[7] G. Stec, „Tradycyjna przyjaźń polsko-chińska” czy „niezłe perspektywy”? Stosunki polsko-chińskie po 1989 roku, Stosunki międzynarodowe i geopolityka, Poliarchia 2013, nr 1, s. 74 i n.

[8] A. Zwoliński, Chiny – historia, teraźniejszość, Kraków 2007, s. 28.

[9] Narodowy Bank Polski, Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2021 roku, Warszawa 2023, s. 47 i n.

Bibliografia:

Literatura:

  1. Narodowy Bank Polski, Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2021 roku, Warszawa 2023, s. 47 i n.
  2. Stec G., „Tradycyjna przyjaźń polsko-chińska” czy „niezłe perspektywy”? Stosunki polsko-chińskie po 1989 roku, Stosunki międzynarodowe i geopolityka, Poliarchia 2013, nr 1, s. 74 i n.
  3. Tuszyński R., Stosunki polsko-chińskie, Biuro Analiz Sejmowych 2014, nr 15(175), s. 2.
  4. Zwoliński A., Chiny – historia, teraźniejszość, Kraków 2007, s. 28.

Netografia:

  1. http://pl.china-embassy.gov.cn/pol/zt/zfvisit/201201/t20120113_2370725.htm
  2. https://www.gov.pl/web/chiny/wsp-ekonomiczna
  3. https://www.prezydent.pl/archiwalne-aktualnosci/aktualnosci-rok-2000-i-starsze/wizyta-oficjalna-w-chinach-dzien-pierwszy,32353,archive
  4. https://www.prezydent.pl/archiwalne-aktualnosci/aktualnosci-rok-2004/wizyta-oficjalna-przewodniczacego-chinskiej-republiki-ludowej-z-malzonka,29615,archive
  5. https://www.rp.pl/swiat/art16291841-chiny-krytykuja-polske-za-zaproszenie-dalajlamy#error=login_required&state=687368e8-ef44-43ec-b2e5-b2236d7083e3