Lobbing – piąta władza w UE

Lobbing – w Polsce to brzmi dwuznacznie. Unia chce ująć tę działalność w karby prawa, dając obywatelom możliwość oficjalnego wpływania na stanowienie przepisów.

Europejską Mekką lobbystów jest Bruksela. To tu znajdują się siedziby Parlamentu Europejskiego, Komisji Europejskiej i Rady Unii Europejskiej. To tu się zbierają europosłowie, a unijna machina legislacyjna pracuje pełną parą, tworząc przepisy coraz mocniej wpływające na kształt życia w Polsce. Dlatego na pulsie brukselskich wydarzeń warto trzymać rękę.

Pierwszą polską firmą, która otrzymała akredytację tzw. grupy interesu w Parlamencie Europejskim, były PKP SA. Biuro spółki w Brukseli uruchomiono w lipcu 2002 r., dwa lata przed akcesją Polski do Unii Europejskiej.Ostatnio polscy kolejarze przekonywali europosłów do projektu budowy w naszym kraju kolei wysokich prędkości (HS). W efekcie trafił on do unijnego master planu i jest bliski wpisania do nowej unijnej mapy transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T).
 
Młodsze (powstało w czerwcu 2010 r.), ale nie mniej istotne, szczególnie dla polskiego przemysłu energetycznego, jest brukselskie biuro Central Europe Energy Partners. CEEP to zarejestrowane w Brukseli stowarzyszenie non profit, którego celem jest działanie na rzecz sektora energii z Europy Centralnej. 
 
– Bezpieczeństwo energetyczne jest dzisiaj wyzwaniem globalnym. Dotyczy zarówno producentów nośników energii, jak i ich odbiorców oraz całej gospodarki. Im więcej będzie w tym obszarze rozsądku i woli współdziałania, tym bezpieczniejszy będzie świat – uważa Paweł Olechnowicz, prezes Grupy Lotos i szef Rady CEEP. – Energetyka jest obszarem, w którym działają potężne mechanizmy komercyjne i − równie silne – polityczne. Zadaniem CEEP nie jest „wcinanie się” w politykę ani tym bardziej ograniczanie roli polityków w energetyce. Jest odwrotnie. 
 
Biznes, nauka i eksperci działający w stwarzanych przez organizację ramach wesprą sferę polityki praktycznymi konkretami, wywodzącymi się z ich wiedzy i doświadczenia. Takie sprzężenie zwrotne ułatwi dochodzenie do mądrych, trwałych rozwiązań w obszarze – jeszcze raz to przypomnę – w którym nie występuje naturalna skłonność do kompromisu. Stosowane są tu twarde reguły gry, toczy się bezwzględna walka, Nord Stream jest dobrym tego przykładem. 
 
W Brukseli znajdują się również: Biuro Przedstawicielskie Poczty Polskiej, Przedstawicielstwo Polskich Organizacji Rolniczych, Krajowa Rada Radców Prawnych – Biuro Przedstawicielskie, Przedstawicielstwo Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan (PKPP Lewiatan), Przedstawicielstwo Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa, Biuro Promocji Nauki „PolSCA”, Operator Gazociągów Przesyłowych Gaz-System – przedstawicielstwo w Brukseli, Telekomunikacja Polska oraz biura przedstawicielskie 16 województw i przedstawicielstwo miasta Łódź. 
 
Pierwszą instytucją Unii, która swoje kontakty z lobbystami uregulowała w sposób formalny, był Parlament Europejski. Regulamin PE z 20 lipca 1999 r. wyznacza ich podstawowe obowiązki. 
 
Jeszcze wcześniej, bo w 1996 r., PE jako pierwszy organ wspólnotowy wprowadził rejestr lobbystów i przyznał im prawo do obserwacji otwartych posiedzeń komisji parlamentarnych.
 
– Kiedy się zgłasza do nas osoba zainteresowana rozmową o bieżących sprawach legislacyjnych, najpierw sprawdzam, czy jest oficjalnie zarejestrowana jako lobbysta. Jeżeli nie, to do spotkania nie dojdzie – zapewnia Malina Stompel, asystentka europosła, prof. Adama Gierka. 
 
W oficjalnym rejestrze widnieją blisko cztery tysiące nazwisk, jedna trzecia z akredytacjami tymczasowymi. Ci, którym uda się przejść skrupulatny system rejestracji, otrzymują identyfikator − brązowy kawałek plastiku z danymi i zdjęciem – by mogli się odróżniać od posłów i personelu PE. Nieoficjalnie mówi się, że w Brukseli działa około 15 tysięcy lobbystów. 
 
Ta liczba jest jednak trudna do zweryfikowania, ponieważ nie wszyscy działają w oparciu o literę prawa. Dowodem na to może być niedawna afera korupcyjna. Pod koniec marca brytyjski dziennik „Sunday Times” ujawnił nazwiska trzech europosłów zamieszanych w przyjmowanie łapówek. Według brytyjskich dziennikarzy, deputowani mogli doprowadzić do przyjęcia przez PE poprawek legislacyjnych napisanych na zlecenie lobbystów w zamian za kwotę 100 tys. euro. Dwóch posłów podało się do dymisji, jeden dobrowolnie zawiesił swój mandat. 
 
Dwa lata temu PE przyjął rezolucję, w której nakłada na deputowanych obowiązek zdobywania wyważonych informacji i zdolności do podejmowania politycznych decyzji niezależnie od lobbystów. Najnowsza regulacja z maja bieżącego roku łączy rejestry prowadzone dotąd odrębnie przez Parlament i Komisję Europejską. Pomoże to unijnym urzędnikom lepiej się rozeznać wśród lobbystów. 
 
– To profesja, w której trzeba być człowiekiem renesansu, umieć zreferować w przystępny sposób meandry regulacji instrumentów finansowych dotyczących ryzyka kredytowego czy zasady handlu emisjami CO₂, ale też na koktajlu, konferencji czy panelu, jakich w Brukseli odbywają się setki, nawiązać interesującą rozmowę z nowo poznanym urzędnikiem Komisji, asystentem czy europosłem – twierdzi Piotr Bonisławski, associate director w firmie Kreab & Gavin Anderson. 
 
Wszystko po to, by budować relacje, które pomagają w codziennej pracy. Lobbyści powinni, zdaniem Bonisławskiego, specjalizować się w konkretnej tematyce, np. energetyce czy transporcie, ale muszą również posiadać tzw. umiejętności miękkie, bo należy pamiętać, że jest to przede wszystkim praca z ludźmi. Nieodzowna jest też doskonała znajomość systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej i sposobu podejmowania decyzji. 
 
– Lobbystę można również porównać do dyplomaty. Tak jak dyplomata reprezentuje kraj, lobbysta działa w imieniu klienta, reprezentuje koncerny czy stowarzyszenia, a w wyjątkowych okazjach nawet rządy państw, głównie spoza UE – mówi Bonisławski. ### br br ###

Ile zarabiają? Firmy consultingowe liczą sobie 200-500 euro za godzinę pracy. Roczne dochody doświadczonego lobbysty wahają się w granicach 70-250 tys. euro. Wszystko zależy od branży i liczby realizowanych projektów. 
 
Firmy zazwyczaj zgłaszają się do lobbystów w zaawansowanym momencie legislacji, zaniepokojone doniesieniami medialnymi, z których wynika, że ich interesy są zagrożone. Obowiązuje jednak zasada: im wcześniej, tym lepiej. 
 
Klient najpierw dowiaduje się, czy w ogóle warto podejmować jakiekolwiek działania. Następnie otrzymuje scenariusze wydarzeń na danym etapie legislacji. W końcu dochodzi do spotkania z urzędnikami KE i przedstawicielami PE. 
 
Większość europosłów podchodzi do lobbystów ostrożnie. Zazwyczaj asystenci lub doradcy polityczni szukają o nich informacji, aby mieć szersze pojęcie, czego można się po nich spodziewać. 
 
– Jednocześnie spotkania z lobbystami to norma, posłowie sprawozdawcy pisząc raporty, spotykają się z różnymi grupami interesu, i nie ma w tym nic dziwnego – uważa Sonia Nandzik, asystentka europosła Marka Migalskiego. Zdaniem europosła, prof. Adama Gierka, lobbing ma różne oblicza. 
 
– Jest zazwyczaj informacją, i w taki właśnie sposób powinien się kojarzyć, a nie z wymuszaniem czy kupnem przepisów. Bardzo ważnym lobbystą w Unii Europejskiej jest sama Komisja Europejska, która naciska na Parlament ze swoją legislacją.

– Parlament Europejski nie może być chorą wyspą bez kontaktu z rzeczywistością − argumentuje europoseł Bogdan Marcinkiewicz, który podczas legislacji na co dzień zapoznaje się z ekspertyzami przygotowanymi przez lobbystów, a także się z nimi spotyka. Jego zdaniem, lobbyści są naturalnym elementem procesu ustanawiania unijnego prawa.
 
– W lobbowaniu jesteśmy na etapie późnego raczkowania. Z czasem staniemy się mocniejsi, ale na razie pod tym względem od Europy Zachodniej dzieli nas pewien dystans – uważa Robert Golański, rzecznik prasowy przewodniczącego Parlamentu Europejskiego, prof. Jerzego Buzka. – Musimy się nauczyć, że myślenie w horyzoncie roku, dwóch lat, nie ma sensu. 
 
Organy wspólnotowe przejmują kolejne kompetencje organów krajowych. Tym samym w naturalny sposób otwiera się droga dla organizacji lobbingowych. Jak napisał kiedyś francuski lobbysta Thierry Lefebure, sedno sprawy można sprowadzić do zdania: lobby or not to be. 

Autorka jest Natalia Matyba, Doradca ds. Europejskich, IDG

Artykuł opublikowany przez portal Wirtualny Nowy Przemysł wnp.pl