Europa i Chiny – dalsze kroki w relacjach handlowych

Rozpoczęcie wizyty we Francji, zawierało ważny elementem obchodów 60. rocznicy nawiązania stosunków dyplomatycznych między obydwoma krajami. Francuskie podejście podkreślało potrzebę, aby Europa wyznaczała niezależny kurs w swoich kontaktach z Chinami. Podjęto również możliwości rozwinięcia relacji między ChRL a Rosją w kontekście zakończenia eskalacji działań na Ukrainie. Wizyta obejmowała spotkanie z przewodniczącą Komisji Europejskiej, Ursulą von der Leyen. Rozmowy dotyczyły między innymi braku równowagi handlowej między Chinami a UE oraz koniecznością poprawy ,,warunków konkurencyjnych”.

Dalsza część wizyt odznaczała się innym, bardziej specyficznym dla relacji z tymi państwami charakterem. Xi Jinping w Serbii spotkał się z entuzjastycznym przyjęciem przez prezydenta Aleksandra Vučića oraz tłumy skandujące ,,Chiny, Chiny” przed pałacem prezydenckim. Umowa o wolnym handlu między krajami, która wejdzie w życie 1 lipca, oraz nowe połączenia lotnicze i import produktów rolnych z Serbii, stanowią ważne kroki w kierunku pogłębienia współpracy. Podobnie, wizyta na Węgrzech została przyjęta z honorami wojskowymi przez prezydenta Tamasa Sulyoka i premiera Viktora Orbana. Xi Jinping zapowiedział inwestycje w transport i energetykę, w tym budowę szybkiej kolei łączącej centrum Budapesztu z lotniskiem oraz współpracę w sektorze nuklearnym. Kontynuacja projektu o wartości 2,1 mld dolarów, mającego na celu połączenie Budapesztu z Belgradem w ramach Inicjatywy Pasa i Szlaku, stanowi kluczowy element wzmocnienia tych relacji.

Zaledwie 5 dniowa wizyta chińska pokazała znaczące różnice w europejskiej narracji dyplomatycznej wobec Chin oraz potencjalne konsekwencje konsekwencje takich działań. Wskazują one na aktualny stan wewnętrzny Unii Europejskiej oraz rosnącą potrzebę wzmocnienia zbieżności planów. UE musi pracować nad konsolidacją wspólnego stanowiska wobec Chin. Być może,  to właśnie poprawa stosunków wewnątrz wspólnoty powinna odgrywać kluczową rolę we wzmacnianiu niezależności Unii od zewnętrznych partnerów i ich łańcuchów dostaw.

Obecne rozbieżności w podejściu krajów członkowskich UE do Chin podkreślają potrzebę większej koordynacji i zharmonizowanego podejścia w polityce zagranicznej. Przykładowo, według danych Eurostatu, w 2022 roku wartość importu z Chin do UE wyniosła 472 miliardy euro, co stanowiło 22% całkowitego importu do Unii. Możliwym sposobem na zminimalizowanie zależności jest koncentracja na wzmacnianiu wewnętrznej spójności w obszarze najnowszych  technologii i przemysłu. Próbą zwiększenia niezależności od zagranicznych partnerów jest ogłoszenie przez Komisja Europejska zwiększenia produkcji półprzewodników w Europie do 20% globalnego udziału do 2030 roku.

Intensyfikowanie współpracy zachodzi również zewnętrznie z innymi demokratycznymi krajami. UE aktywnie stara się współpracować ze Stanami Zjednoczonymi, Japonią czy Koreą. Kluczowym elementem tej strategii jest rozwijanie partnerstw w obszarach technologii, handlu i bezpieczeństwa. Tworzenie inicjatyw w zakresie badań i innowacji, zwłaszcza w dziedzinach takich jak sztuczna inteligencja, zielone technologie i cyberbezpieczeństwo, jest priorytetem. Przykładem jest  współpracy z USA jest uczestnictwo Unii Europejskiej w Radzie ds. Handlu i Technologii UE-USA (TTC), powołanej w czerwcu 2021 roku. Celem TTC jest zacieśnianie transatlantyckiej współpracy w zakresie polityk technologicznych i  handlowych, a także wspólne działania w zakresie norm i standardów dla nowych technologii, takich jak sztuczna inteligencja oraz cyberbezpieczeństwo. Natomiast w  marcu 2022 roku, UE razem z  Japonią  ogłosiły wspólne działania w zakresie zielonej transformacji, w tym projekty dotyczące rozwoju technologii wodorowych i energii odnawialnej. Z Koreą Południową UE również prowadzi intensywną współpracę, zwłaszcza w obszarze badań i innowacji. Silnie rozwija się partnerstwo w zakresie technologii 5G i przyszłych generacji sieci telekomunikacyjnych. Wspólne projekty badawcze i wymiana technologii mają na celu wzmocnienie cyberbezpieczeństwa oraz przyspieszenie wdrażania nowoczesnych rozwiązań technologicznych.

Przygotowanie się na dalsze kroki w relacjach handlowych z Państwem Środka to wyzwanie na wielu poziomach, zarówno na wewnętrznym poziomie państw członkowskich, jak i Unii jako wspólnej całości. Ostatnia wizyta pokazała rozbieżności między krajami wspólnoty oraz aspirującymi do niej krajami. Dodatkowo, nadchodzące zmiany w składzie Parlamentu Europejskiego mogą rzucić nowe światło na przebieg tych wydarzeń. Najmocniejsi sojusznicy UE, w tym Stany Zjednoczone, również zmagają się z widmem wojny handlowej, której przyszłość jest tym bardziej niepewna w kontekście nadchodzących listopadowych wyborów w USA. Pomimo posiadania zbieżnych interesów z międzynarodowymi sojusznikami i poszerzania relacji na tle technologicznym, handlowym i militarnym, ważne jest, aby UE zadbała o te obszary również wewnętrznie.

Karta kształtowania wewnętrznej spójności będzie rozgrywać się na tle nowo wybranego składu Europarlamentu w tegorocznych wyborach. Pomimo trwałej narracji poszczególnych państw członkowskich wobec relacji z Chinami, wewnętrzna spójność wspólnoty może zostać jeszcze bardziej zaburzona. Analizy przewidują fragmentację polityczną, w której centrowe partie mogą stracić miejsca na rzecz ugrupowań skrajnie prawicowych, takich jak Tożsamość i Demokracja (ID) oraz Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy (ECR). W takiej sytuacji UE może napotkać trudności w wypracowaniu wspólnego stanowiska wobec Chin.

Pytaniem pozostaje, czy skupienie na strategii de-riskingu i zarządzania zagrożeniami pozostawia przestrzeń na podtrzymywanie ścieżek rozwoju ekonomicznego i technologicznego z Chinami. Dalsze planowanie relacji handlowych z Państwem Środka powinno uwzględniać zmieniającą się mozaikę europarlamentarną, nadal jednak promując działania zmierzające do zbieżności państw członkowskich. Poza intensywnymi mechanizmami ekonomicznymi, Unia Europejska chce nadal postrzegać Chiny jako bezpiecznego i stabilnego partnera, co w świetle dzisiejszych relacji jest wyzwaniem wymagającym konsekwentnych i przemyślanych działań. Jednocześnie pozytywnym prognostykiem na osiągnięcie postępu w trudnych, jednak ważnych stosunkach między Unią Europejską a Chińską Republiką Ludową.