W lipcu 2022 roku Instytut Nowej Europy wydał raport sporządzony przez dr Aleksandra Olecha i Macieja Pawłowskiego dotyczący wyzwań i szans dla Europy w krajach Maghrebu. Skupia się on na opisie państw Maghrebu pod kątem ich miejsca w polityce bezpieczeństwa i migracji Unii Europejskiej, a także na ich potencjale ekonomicznym i inwestycyjnym. Raport podzielny jest na 4 rozdziały.
Źródło: https://abcblogs.abc.es/jorge-cachinero/otros-temas/ha-fracasado-la-intervencion-internacional-occidental-en-el-sahel.html
Rozdział pierwszy przybliża sytuację regionu Maghrebu przed i po Arabskiej Wiośnie z 2011 roku. Wydarzenie rozpoczęło się w Tunezji od aktu samospalenia Mohameda Bouaziziego, spowodowanego rozpaczą z faktu zarekwirowania jego stoiska handlowego przez to, że nie był on w stanie opłacić łapówek. Zmęczenie korupcją, biedą, autorytarnym systemem i brakiem perspektyw były czynnikami uniwersalnymi dla społeczeństw Magrebu motywującymi rozpoczęcie protestów. W ich wyniku obalono między innymi przywódców Tunezji, Libii oraz zmieniono ustrój polityczny w Maroku. Zmiany te jednak nie zawsze przyniosły pozytywne skutki, czego przykładem jest do dziś trwająca wojna domowa w Libii.
Rozdział drugi opisuje współpracę państw Maghrebu z państwami zachodnimi w dziedzinie zwalczania terroryzmu i wspólnych ćwiczeń wojskowych. Wymieniono w nim także, wszelkie zagrożenia płynące ze strony organizacji terrorystycznych dla tego regionu. Rozrost działań terrorystycznych przyczynił się do wielu ataków na infrastrukturę cywilną jak i na infrastrukturę przemysłowo-energetyczną. Rozdział skupił się także na opisie rywalizacji międzynarodowej wewnątrz w Libii. To państwo jest od czasu Arabskiej wojny pogrążone w stanie wojny domowej. Obecnie jest ono podzielone pomiędzy dwa stronnictwa: Rząd Jedności Narodowej i Libijską Armię Ludową. Każda z tych stron cieszy się różnym poparciem międzynarodowym.
Rozdział trzeci opisuje znaczenie państw Maghrebu dla polityki migracyjnej UE. Przez ten region przebiegają dwa główne drogi wiodące do Europy: szlak środkowo-śródziemnomorski biegnący przez Libię i Tunezję oraz zachodnio-śródziemnomorski znajdujący się w Maroko. W rozdziale poruszono temat współpracy włosko-libijskiej, która przyczyniła się do zmniejszenia nielegalnych przekroczeń granicy UE w latach 2018-2021. Opisano także, sytuację związaną z drugim szlakiem położonym w Maroku.
Rozdział czwarty skupia się możliwościach inwestycyjnych i surowcowych regionu Maghrebu. Potencjał tego obszaru przewyższa rynek rosyjski m. in. poprzez łączny obszar liczący 4,8 mln km2 oraz populacja, która w 2021 roku osiągnęło ok. 100 mln osób. Jest on bogaty w surowce energetyczne – Libia jest 9 państwem na świecie pod względem posiadanych rezerw ropy naftowej, Algieria jest 11 państwem na świecie pod względem rezerw gazu, a jednocześnie 7 światowym jego eksporterem. Dodatkowo wciąż ok. 2/3 jego powierzchni nie została zbadana pod kątem zasobów surowców naturalnych. W regionie Afryki Północnej jest ono największym rynkiem zbytu dla europejskich towarów i usług. Niski poziom biedy i rozwarstwienia społecznego, bogate złoża zasobów naturalnych zachęcają zagranicznych inwestorów. Rządowi Algierii zależy na rozwoju rolnictwa, turystyki, odnawialnych źródeł energii oraz cyfryzacji sektora usług i administracji publicznej.
Maroko jest regionalnym hubem podwykonawstwa, który przyciąga wiele bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Jest on drugim rynkiem co do wielkości w regionie jeśli towary konsumpcyjne. Dla niego ważne są także sektory związane z odnawialnymi źródłami energii oraz z rozwojem budownictwa. Libia przed wojną domową, była jednym z najzamożniejszym państwem regionu, bogata w zasoby naturalne rozwijała przemysłowe gałęzie naftowe. Była ona docelowym miejscem migracji dla pracowników z Egiptu. Podpisanie porozumienia pokojowego stwarza okazję dla europejskich firm na zdobycie korzystnych kontraktów.
Stosownym komentarzem do tego raportu wydaje się być również wyróżnienie Maghrebu jeśli chodzi o jego potencjał z dziedziny energetyki atomowej. Maroko 13.10.2022 r. podpisało z Rosją umowę o współpracy w dziedzinie wykorzystania energii atomowej do celów pokojowych. W ramach niej Moskwa będzie:
- uczestniczyła w tworzeniu i poprawie infrastruktury energetyki jądrowej;
- pomagać w projektowaniu i budowie reaktorów jądrowych, zakładów odsalania wody i akceleratorów cząstek elementarnych;
- świadczyć usługi w dziedzinie operacji cyklu paliwowego, przetwarzania i zarządzania radioaktywnym paliwem jądrowym i odpadami;
- pomagać w poszukiwaniu i zagospodarowaniu złóż uranu oraz w badaniu bazy zasobów mineralnych kraju;
- pomagać w szkoleniu personelu elektrowni jądrowych, a także w szkoleniu i przekwalifikowaniu personelu organu publicznego odpowiedzialnego za regulację bezpieczeństwa jądrowego i radiologicznego – Narodowego Centrum Energii Jądrowej, Nauki i Technologii (CNESTEN)[1].
Źródło: https://www.moroccoworldnews.com/2022/10/351817/russia-to-support-morocco-in-nuclear-energy-sector
Jednocześnie Maroko nie wyklucza partnerstwa z Francją lub Izraelem w zakresie produkcji energii elektrycznej z elektrowni jądrowych. Rosja bada również możliwości rozwoju produkcji energii elektrycznej w Algierii w oparciu o energię jądrową. Algierski minister energetyki i kopalń 30 sierpnia przyjął nowego ambasadora Rosji w Algierze, Sema Valeriana Shuvaeva, z którym omówił dwustronną współpracę w tym obszarze. Algieria posiada dwa eksperymentalne reaktory jądrowe, jeden w Ain Usera, zbudowany przez Chiny w 1993 roku, a drugi w Drarii niedaleko stolicy, zbudowany przez Argentynę w 1989 roku[2]. Jest również państwo bogate w złoża uranu, których rezerwy według najnowszych szacunków wynoszą ok. 26 0000 ton[3].
[1] North Africa Post, https://northafricapost.com/61630-russia-approves-nuclear-cooperation-agreement-with-morocco.html, (dostęp: 26.11.2022).
[2] P. Canales, Russia controls the atomic balance in the Maghreb, https://atalayar.com/en/content/russia-controls-atomic-balance-maghreb (dostęp: 27.11.2022).
[3] Xinhuanet.com, Uranium-rich Algeria plans to build nuke power plant: minister, http://www.xinhuanet.com/english/2019-07/16/c_138229485.htm (dostęp: 27.11.2022).
