Rozwój SMR-ów, opóźnienia fuzji jądrowej we Francji i strajk robotników w brytyjskiej elektrowni atomowej
Trzeci tydzień lipca w światowym sektorze energetyki atomowej przyniósł wieści o równoległym rozwoju wielkoskalowych inwestycji infrastrukturalnych, technologii małych reaktorów modułowych (SMR), a także debatę nad przyszłością fuzji jądrowej i finansowania projektów tej technologii w Europie i Azji.
Na pierwszy plan wysuwa się przełomowa współpraca amerykańskiego przedsiębiorstwa nuklearnego Westinghouse i Google, która może, jak mają nadzieję strony umowy, zrewolucjonizować procesy budowy i zarządzania elektrowniami jądrowymi. Dzięki wdrożeniu technologii chmurowych oraz sztucznej inteligencji, planowane jest zwiększenie efektywności projektów takich jak reaktor AP300, a także poprawa bezpieczeństwa w już funkcjonujących instalacjach. To kolejny sygnał (po ogłoszeniu współpracy w dziedzinie AI z firmą Palantir oraz The Nuclear Company, patrz: Atomowy przegląd tygodnia nr 1), że cyfryzacja sektora energetycznego wkracza coraz bardziej zdecydowanie w erę AI.
Z kolei temat SMR-ów wydaje się być na agendzie wielu światowych rządów. Za zawiastun tego można uznać inicjatywę działającej przy Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) Agencji Energii Nuklearnej (NEA), która 16 lipca uruchomiła interaktywny dashboard prezentujący stan prac nad 74 projektami poświęconych technologii małych reaktorów modułowych. Platforma umożliwia śledzenie postępów w licencjonowaniu, inwestycjach, rozwoju łańcucha dostaw i wykorzystaniu paliw. Tym samym SMR-y zyskały nie tylko medialne, ale i instytucjonalne uznanie jako kluczowy kierunek rozwoju światowej energetyki jądrowej. Tymczasem w USA pojawiają się konkretne odpowiedzi na potrzeby tych przyszłych małych reaktorów. W Oak Ridge uruchomiono pierwszą w kraju fabrykę paliwa TRISO dla SMR-ów, wspieraną przez Departament Energii i firmę Amazon. Jej zadaniem będzie zwiększenie dostępności HALEU, specjalistycznego wzbogaconego paliwa niezbędnego do rozwoju reaktorów nowej generacji. To istotny krok na drodze do amerykańskiej niezależności paliwowej. Jednocześnie w Chińskiej Republice Ludowej także utrzymywana jest dynamika działań w tym sektorze. W chińskim kompleksie Xudabao zainstalowano główny zbiornik ciśnieniowy reaktora CAP1000 – jednego z sześciu wielkoskalowych bloków w planie. Państwo Środka nie tylko kontynuuje realizację projektów klasycznych, ale również prowadzi budowę pierwszego w kraju SMR-a typu Linglong One, z zamiarem jego komercyjnego wdrożenia.
Jednak nie wszystkim czołowym gospodarkom świata innowacje jądrowe układają się w równym tempie. Choć Komisja Europejska przyznała ponad 200 milionów euro na budowę centrum IFMIF-DONES w Hiszpanii, które ma testować materiały do reaktorów termojądrowych nowej generacji, to równocześnie projekt ITER w południowej Francji notuje ogromne opóźnienia. Koszty rosną o kolejne 5 miliardów dolarów, a data uruchomienia przesuwa się o 8 lat. Eksperci coraz głośniej stawiają pod wątpliwość czy marzenie o fuzji jądrowej nie okaże się kosztowną utopią. Sam ITER, czyli Międzynarodowy Eksperymentalny Reaktor Termojądrowy, to jeden z najbardziej ambitnych projektów energetycznych na świecie. Jest efektem współpracy 35 krajów, w tym Stanów Zjednoczonych, Unii Europejskiej, Chin, Indii, Japonii, Rosji i Korei Południowej. Celem jest udowodnienie wykonalności syntezy jądrowej jako bezemisyjnego źródła energii na dużą skalę. Z kolei sama fuzja jądrowa to proces napędzający nasze Słońce, polega na łączeniu lekkich jąder atomowych w cięższe, uwalniając w ten sposób ogromne ilości energii.
Znaczące decyzje zapadły również w Bułgarii i Słowacji. Decydenci w Sofii podpisali umowę z bankiem Citi na sfinansowanie dwóch nowych reaktorów AP1000 przy Elektrowni Kozłoduj. Całość inwestycji ma się zakończyć do 2033 roku, a udział Citi jako koordynatora kredytu eksportowego może być zwiastunem nowych standardów finansowania projektów jądrowych w regionie. Z kolei Bratysława wykonała ważny krok w stronę odejścia od ścisłych związków z Moskwą. Słowacja postanowiła bowiem odejść od zakupu wzbogaconego paliwa jądrowego od Federacji Rosyjskiej, przerywając wcześniejszy monopol Rosatomu na dostawy. W miejsce rosyjskiego dostawcy wstąpili Kazachowie. Kazatomprom, największy producent uranu na świecie, już podpisał z operatorem Słowackich Elektrowni (SEAS) memorandum o współpracy. Zakłada ono dostawy koncentratu uranu, a w przyszłości również dwutlenku uranu (UO₂) dla słowackich reaktorów jądrowych.
Jednak nie wszystkie wieści z Europy są optymistyczne. W brytyjskiej elektrowni Hinkley Point C doszło do strajku robotników, oskarżających kierownictwo o mobbing i łamanie zasad BHP. Choć prace kontynuowano, incydent może opóźnić harmonogram i wzbudził zaniepokojenie opinii publicznej co do warunków pracy w tego typu inwestycjach.
Na zakończenie wieści z Azji. Indie, będące jednym z największych emitentów CO₂ na świecie, ogłosiły ambitny plan przekształcenia dziesięciu starych elektrowni węglowych w obiekty jądrowe. Celem jest osiągnięcie 100 GW mocy jądrowej do 2047 roku – to ponad jedenastokrotny wzrost względem obecnego poziomu (8,8 GW). Pod względem zapowiedzi to najodważniejszy jak dotąd projekt transformacji energetycznej w tym kraju.
Miniony tydzień zdaje się potwierdzać trend, że sektor energetyki jądrowej znajduje się w fazie globalnego przyspieszenia. Sztuczna inteligencja, małe reaktory, nowoczesne paliwa i strategiczne sojusze łączą się w spójną narrację – atom wraca do łask jako filar przyszłej transformacji energetycznej. Jednocześnie protesty pracownicze i opóźnienia w projektach fuzyjnych przypominają, że ta droga nie będzie wolna od wyzwań.
Więcej:
- World Nuclear News. (16.07.2025). Westinghouse, Google to speed up reactor construction with AI. https://www.world-nuclear-news.org/articles/westinghouse-google-to-speed-up-reactor-construction-with-ai
- Rosemary Potter. (16.07.2025). Nuclear fusion dream in crisis: ITER faces billions in extra costs and an 8-year delay, shaking global hopes for clean energy. Energy Reporters. https://www.energy-reporters.com/news/nuclear-fusion-dream-in-crisis-iter-faces-billions-in-extra-costs-and-an-8-year-delay-shaking-global-hopes-for-clean-energy
- OECD Nuclear Energy Agency. (16.07.2025). NEA launches interactive SMR dashboard. https://www.oecd-nea.org/jcms/pl_108128/nea-launches-interactive-smr-dashboard
- Jonathan Mattise & Jennifer McDermott. (12.07.2025). U.S. opens first plant to produce advanced nuclear fuel used in new-age reactors. Associated Press. https://apnews.com/article/nuclear-energy-uranium-reactor-fuel-xenergy-trump-b60efd5433ca4f336e2f7f035cd37538
- World Nuclear News. (16.07.2025). Reactor vessel installed at Xudabao 1. https://www.world-nuclear-news.org/articles/reactor-vessel-installed-at-xudabao-1
- Fusion for Energy. (14.07.2025). EU to invest in IFMIF-DONES fusion facility. https://fusionforenergy.europa.eu/news/eu-invest-ifmif-dones-fusion-facility
- Reuters. (16.07.2025). Bulgaria secures Citi to help finance nuclear expansion at Kozloduy site. https://www.reuters.com/sustainability/boards-policy-regulation/bulgaria-secures-citi-help-finance-nuclear-expansion-kozloduy-site-2025-07-16
- Times of India. (15.07.2025). Coal to clean power: 10 retired thermal plants to go nuclear; 100 GW goal set for 2047. https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/coal-to-clean-power-10-retired-thermal-plants-to-go-nuclear-100-gw-goal-set-for-2047/articleshow/122504079.cms
- Jillian Ambrose. (15.07.2025). Workers at Hinkley Point C nuclear plant stage wildcat strike over alleged bullying. The Guardian. https://www.theguardian.com/uk-news/2025/jul/15/workers-hinkley-point-c-nuclear-plant-stage-wildcat-strike-over-alleged-bullying
- Iwona Trusewicz. (15.07.2025). Słowacja porzuca rosyjski atom. Już wie, skąd weźmie uran. energia.rp.pl. https://energia.rp.pl/atom/art42699371-slowacja-porzuca-rosyjski-atom-juz-wie-skad-wezmie-uran
- Lauren Almeida. The Guardian. (08.07.2025). EDF will invest £1.1bn in Sizewell C plant, France and UK announce. https://www.theguardian.com/business/2025/jul/08/edf-will-invest-11bn-in-sizewell-c-plant-france-and-uk-announce
- Power Technology. (07.07.2025). Fives Nordon to supply boilermaking equipment for EDF nuclear reactors. https://www.power-technology.com/news/fives-nordon-boilermaking-equipment-edf-nuclear-reactors/
- America Hernandez. Energy News/OE Digital. (08.07.2025). EDF promotes nuclear executives ahead of new build. https://energynews.oedigital.com/electric-utilities/2025/07/08/edf-promotes-nuclear-executives-ahead-of-new-build
- Carl Campanile. New York Post. (07.07.2025). EPA chief unveils Trump admin plan to give jolt to nuclear power plants, zap wind power. https://nypost.com/2025/07/07/us-news/epa-chief-unveils-trump-admin-plan-to-give-jolt-to-nuclear-power-plants-zap-wind-power
- Associated Press. (02.07.2025). Wisconsin governor signs bills to bolster nuclear power. https://apnews.com/article/wisconsin-nuclear-power-study-fd72f141246f3031d1f7558816a669bf
- Hitachi. (09.07.2025). Hitachi develops “Metaverse Platform for Nuclear Power Plants”. https://www.hitachi.com/New/cnews/month/2025/07/250709.html
- David Dalton. NucNet. (10.07.2025). Nano Nuclear and UrAmerica to cooperate on developing Argentina’s uranium industry. https://www.nucnet.org/news/nano-nuclear-and-uramerica-to-cooperate-on-developing-argentina-s-uranium-industry-7-4-2025
- Aigul Esenalieva. Inform.kz. (08.07.2025). Казахстан готовит кадры для первой АЭС [Kazakhstan prepares cadres for the first NPP]. https://www.inform.kz/ru/kazahstan-gotovit-kadri-dlya-pervoy-aes-bf5c76
- Sebastian Barysz. Wirtualna Polska (06.07.202). Bill Gates stawia na atom. Jego firma szykuje się do budowy elektrowni. https://tech.wp.pl/bill-gates-stawia-na-atom-jego-firma-szykuje-sie-do-budowy-elektrowni,7175380821347040a
Dla naszych patronów przygotowujemy comiesięczny biuletyn o nazwie #AtomowyKompas. W jego ramach prowadzić będziemy:
– przegląd prasy dot. tematyki atomowej dyplomacji – wyciąg z najważniejszymi informacjami;
– dedykowane analizy oraz komentarze dot. tematyki atomowej dyplomacji.
Dostęp do Atomowego Kompasu będą mieć osoby, które wesprą nas poprzez portal Patronite.
Projekt sfinansowano z środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach PROO 4.
0 komentarzy