Dalsze kłopoty na Zaporożu, paliwo TRISO i zainteresowanie EDFu inwestycją w Polsce

W tym tygodniu narracja globalnej energetyki jądrowej znów skupiła się na Zaporożu – największym w Europie kompleksie jądrowym, którego sytuacja bezpieczeństwa od miesięcy zależy od stabilności dostaw zewnętrznych linii energetycznych oraz pracy systemów awaryjnych. Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (IAEA) poinformowała, że rozpoczęto proces przywracania zasilania zewnętrznego do Elektrowni Jądrowej Zaporoże, co jest efektem rozmów prowadzonych z władzami po obu stronach konfliktu. IAEA jednocześnie raportuje dalsze epizody ostrzału w rejonie zakładu i podkreśla wciąż znaczące ryzyko dla ciągłości funkcjonowania chłodzenia i systemów bezpieczeństwa. Ta operacja, choć dopiero na wstępnej fazie, jest sygnałem intensyfikacji działań międzynarodowych mających na celu zmniejszenie bezpośredniego zagrożenia radiacyjnego i stabilizację warunków eksploatacji zakładu.

Równolegle raporty z regionu informowały o przerywanych w ostatnich dniach lokalnych dostawach energii elektrycznej w rejonie Zaporoża i sąsiednich obszarach; częściowe przywrócenia zasilania zgłaszane były przez lokalne administracje, co jednak nie zmienia faktu, że elektrownia przez dłuższy czas pracowała (i wciąż częściowo pracuje) w warunkach zwiększonego obciążenia systemów awaryjnych. Taka niestabilność eksploatacji utrzymuje międzynarodową uwagę na tym obiekcie i powoduje, że każde kolejne techniczne posunięcie mające na celu zapewnienie off-site power nabiera krytycznego znaczenia dla bezpieczeństwa radiacyjnego całego regionu.

Z drugiego końca łańcucha – technologicznego i handlowego – nadeszła informacja, która może w dłuższej perspektywie zmienić dynamikę rozwoju zaawansowanych reaktorów. Francuska spółka Framatome i amerykańska Standard Nuclear ogłosiły tworzenie joint venture ukierunkowanego na komercyjne wytwarzanie paliwa TRISO, z planami produkcji na skalę przemysłową od 2027 r. TRISO jest postrzegane jako kluczowy nośnik paliwa dla reaktorów nowej generacji (w tym wielu projektów SMR i rozwiązań wysokiego stopnia bezpieczeństwa), gdyż jego własności fizyczne znacząco poprawiają odporność paliwa na degradację i zmniejszają ryzyko uwolnień radiologicznych w scenariuszach awaryjnych. Ogłoszenie to przyspiesza proces budowy zachodnich łańcuchów dostaw zaawansowanego paliwa i wpisuje się w szerszy trend dywersyfikacji źródeł technologicznych poza tradycyjnymi dostawcami.

Informacja o przedsięwzięciu ma istotne implikacje przemysłowe: zapowiedź skokowego zwiększenia produkcji TRISO (z laboratoryjnych-scale do wielotonowej produkcji rocznej) oznacza, że programy wdrażania zaawansowanych reaktorów nie będą już tak silnie ograniczone dostępnością paliwa — co z kolei wpływa na tempo inwestycji, programy certyfikacyjne i strategie bezpieczeństwa operatorów. Ogłoszenia oraz analizy branżowe podkreślają, że rozwój komercyjnego łańcucha dostaw paliwa jest jedną z najważniejszych barier do pokonania, jeśli zaawansowane reaktory mają odegrać znaczącą rolę w dekarbonizacji systemów energetycznych.