Celem niniejszego opracowania jest przybliżenie polskim odbiorcom polityki zagranicznej państw, które rozwijają energetykę jądrową, zarówno na swoim terytorium, jak i w krajach partnerskich. Prawdą jest, że energia jądrowa jest ważnym elementem wewnętrznej polityki energetycznej, stanowiąc fundament w procesie jej pozyskiwania dla własnych korzyści. Jednakże, w tym samym czasie wiele państw, jak choćby USA, Francja, Korea Południowa, Rosja, Chiny i Kanada, decyduje się na zagraniczne zaangażowanie. Ich oferta obejmuje m.in. budowę reaktorów jądrowych, dostawy paliw jądrowych, szkolenie i wsparcie w procesie utylizacji odpadów. Ze względu na duże korzyści dla państwa angażującego się w zagraniczne inwestycje, czego efektem są nie tylko środki finansowe, ale m.in. też wpływy polityczne i gospodarcze, definiuje się to jako „atomowa dyplomacja”.
Autorzy poprzez analizę współczesnych wyzwań dla państw, które poszukują dywersyfikacji energetycznej, starają się odpowiedzieć na szereg pytań, stawianych nie tylko przez ekspertów ds. bezpieczeństwa energetycznego, ale także polityków, osoby zainteresowane szeroko rozumianą geopolityką oraz obywateli Polski, którzy czekają na informacje dotyczące rozwoju energii jądrowej w Polsce. Które państwo mogłoby zbudować reaktory jądrowe w Polsce? Kto może mieć najlepszą ofertę? Które państwa aktywnie angażują się w budowanie elektrowni poza własnymi granicami? Kto ma największe doświadczenie w atomowej współpracy zagranicznej? Które państwo-partner ma najwięcej inwestycji jądrowych? Czy podobny profil energetyczny w regionie zwiększa szansę na współpracę w ramach energetyki jądrowej? Jakie są najważniejsze elementy dla polskiego bezpieczeństwa energetycznego w procesie wejścia w energię jądrową?
To tylko kilka z fundamentalnych pytań, które stawiają sobie autorzy. Istnieje wiele czynników, które determinują wybór kluczowego partnera. Przede wszystkim jest to decyzja oparta nie tylko na aspekcie energetycznym, ale również i politycznym. Dlatego też jedną z idei poniższego opracowania jest przybliżenie potencjału „atomowego” państw, które najaktywniej na arenie międzynarodowej angażują się w rozwijanie energii jądrowej. Opisane zdolności, wraz z prowadzonymi inwestycjami, są podstawą do zrozumienia, jak dynamicznie rozwinął się rynek tego rodzaju pozyskiwania i wykorzystania energii na świecie.
Raport to również forma zasygnalizowania, że należy jak najszybciej włączyć się w rozwój energii jądrowej w Polsce. Coraz więcej państw decyduje się na umiejscowienie tego surowca jako jednego z kluczowych w procesie pozyskiwania energii, a zatem należy rozpoznać, jakie są możliwości tych jądrowych potentatów, którzy oferują swoje usługi innym. Co ważne, opracowanie nie wskazuje na to, która oferta powinna zostać wybrana. Autorzy jedynie wymieniają zalety i wady poszczególnych państw uprawiających „atomową dyplomację”. Jest to spowodowane brakiem dostępu do wielu danych, które posiadają instytucje biorące udział w procesie analizy rozwoju energetyki jądrowej w Polsce, jak np. Państwowa Agencja Atomistyki, czy też ze względu na trudności w weryfikacji źródeł zagranicznych, tj. danych posiadanych przez krajowe i prywatne organizacje angażujące się w budowę i obsługę reaktorów, a np. objętych klauzulami. To również kwestia analizy technologii rozwijanej przy każdym rodzaju reaktora, a także możliwych wyzwań w kontekście opóźnienia budowy, czy też składowania materiałów. Niemniej, opierając się na ogólnodostępnych materiałach, realnym jest stwierdzić, jak kształtuje się rynek energii jądrowej na świecie oraz jakie możliwości może mieć Polska decydując na konkretnego dostawcę.
Link do Raportu Atomowa Dyplomacja.
Raport powstał w ramach projektu „Atomowa Dyplomacja”. Sfinansowano przez Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030
