Trzy przykazania dla polskiej dyplomacji gospodarczej

W artykule „Rekonstrukcja rządu – co dalej z dyplomacją gospodarczą?” zastanawiałem się jak będzie wyglądać prowadzenie dyplomacji gospodarczej w wymiarze instytucjonalnym w ramach nowego rządu Mateusza Morawieckiego. Po rekonstrukcji oraz podziale obowiązków w tym zakresie przez instytucje administracji publicznej należy zastanowić się czym powinna się ona kierować, by cieszyć się nową jakością.

Trzy przykazania

Po przejściu Polskiej Agencji Inwestycji Handlu pod skrzydła Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii (kierowanego przez wicepremiera Gowina) wiadomo już, że właśnie to ministerstwo będzie „ostrzem” polskiej dyplomacji gospodarczej. Ministerstwo, mając w portfelu instytucji podległych PAIH, zyskało nowe instrumenty jej prowadzenia. Przed resortem stoi jednakże niemałe zadanie zreformowania agencji i sprawienie, że będzie ona skutecznie realizować cele polskiej dyplomacji gospodarczej, jakimi są wspieranie polskich przedsiębiorców na rynkach zagranicznych, ochrona i promocja polskich interesów gospodarczych zagranicą oraz pozyskiwanie inwestycji w Polsce.

Nie wchodząc w rozważania nad tym jaką strukturę i reformę instytucjonalną powinna przyjąć agencja oraz jakie strategie powinno przyjąć ministerstwo, należy zastanowić się nad tym jakimi wartościami powinni się kierować w ramach swoich działań. Takimi wartościami są: Pragmatyzm, Rzetelność i Efektywność.

Pragmatyzm

Po pierwsze pragmatyzm, rozumiany jako realistyczna ocena rzeczywistości, a także możliwości w działaniach, które gwarantują skuteczność. Jak podkreślał były wiceminister spraw zagranicznych Robert Wiśniewski, „podstawowym wyróżnikiem jest (…) to, że dla dyplomacji ekonomicznej zasadniczym punktem odniesienia jest interes i potrzeby państwa polskiego (…)”. Pragmatyzmem jest uznanie, że dyplomacja gospodarcza powinna skupić się na strategicznych, długookresowych priorytetach wyznaczonych przez państwo, za cenę braku pełnego wsparcia dla wszystkich działań polskich przedsiębiorców zagranicą i w kraju. Takimi strategicznymi priorytetami mogą być chociażby branże określone w Strategii Odpowiedzialnego Rozwoju (oczywiście poparte stosownymi analizami biznesowymi) lub ważne dla bezpieczeństwa państwa (np. energetyka). Pozostałym branżom należy zaś nie przeszkadzać i wspomagać na tyle, ile pozwalają zasoby, np. informacyjnie.

Pragmatyzmem będzie także identyfikacja rynków kluczowych. Po pierwsze, wycofanie lub ograniczenie relacji, których koszty przewyższają korzyści. W tym celu ważne jest skoncentrowanie ograniczonych zasobów na priorytetach strategicznych, począwszy od działań na obszarach bliżej położonych, zwłaszcza w państwach sąsiadujących, a następnie na obszarach bardziej odległych, z uwzględnieniem roli i wpływu organizacji regionalnych.

Pragmatyzm to także skuteczna identyfikacja partnerów, nawet jeśli nie popierają wszystkich działań. Takimi partnerami dla dyplomacji gospodarczej są więc biznes (średni i duży), organizacje pozarządowe oraz samorządy. Wsłuchanie się w ich potrzeby i przemyślenia jest więcej niż konieczne.

Rzetelność

Po drugie, rzetelność. Precyzyjność, dokładność i poprawność wykonywanych zadań. Wielką rolę odgrywa tu zaufanie i odpowiedź na pytanie czy polscy przedsiębiorcy i zagraniczni partnerzy postrzegają polskie instytucje za rzetelnych partnerów.

Polska dyplomacja gospodarcza powinna przede wszystkim sumiennie wypełniać podjęte zobowiązania, budując atmosferę stabilności, dialogu i zaufania. Poleganie na rzetelności w promocji interesów gospodarczych to budowa wizerunku Polski jako kraju o stabilnej, wolnorynkowej gospodarce, atrakcyjnego dla inwestorów i kształtowanie pozycji Polski jako ważnego i zaangażowanego partnera. By to osiągnąć konieczne jest m.in. zapewnienie koordynacji działań na poziomie centralnym i regionalnym, tak w kraju, jak i zagranicą, zerwanie z silosowością instytucji.

Efektywność

Wreszcie efektywność – osiąganie założonych i wymiernych rezultatów w swoich działaniach. Efektywność realizowana powinna być poprzez tworzenie skutecznych mechanizmów przepływu informacji, budowę potencjału do promocji polskiej gospodarki, bezpośrednie wsparcie w kraju i za granicą. Ważne jest również określenie jakimi i w jakim stopniu efektywnymi instrumentami dysponuje polska dyplomacja gospodarcza. Takimi są m.in. wsparcie informacyjne i w nawiązywaniu kontaktów, wizyty studyjne, konferencje, briefingi, seminaria, szkolenia, inicjowanie dwustronnych umów i porozumień regulujących relacje gospodarcze, udział i wsparcie w negocjacjach.

Czy dyplomacja gospodarcza wykorzysta wartości?

Niewątpliwie najważniejszą z wymienionych wartości jest Pragmatyzm, pozwalający na szukanie tego co wykonalne. Z niego wynikają też kolejne wartości – Pragmatyzm identyfikuje strategiczne i priorytetowe zasoby, partnerów i relacje, a Rzetelność pozwala na ich mądre wykorzystanie. Rezultatem jest Efektywność i zyski dla państwa –rozwój polskich przedsiębiorców zagranicą i nowych inwestycji w kraju, jak również budowa pozytywnego wizerunku Polski i polskiej gospodarki.

Czy polska dyplomacja gospodarcza będzie kierować się tymi wartościami? To pytanie pozostaje bez odpowiedz, natomiast bazując na osiągnięciach resortów gospodarczych (m.in. 10-krotny wzrost wymiany towarowej w handlu zagranicznym w 2020 r. czy awans w Bloomberg Innovation Index) pozwala mieć pozytywne przypuszczenia.